نهایت بی سلیقگی است که رویت را بکنی سمت مخاطب و خودت را توضیح بدهی. فکر کنم ورنر هرتسوگ بود که جایی گفته بود: هنرمند نباید خودش را به اثرش سنجاق کند. من این جمله را خیلی دوست دارم.حرف ورنر هرتسوگ این است که  من هر چه باید می گفتم را توی اثرم گفته ام. باقی سهم مخاطب است. تفسیرش ، درکش و تصمیم گرفتن در مورد این که دوستش داشته باشد یا نه. ورنر هرتسوگ راست می گوید.

***

همه ی اینها را گفتم که پیشاپیش بابت این نوشته از شما و از ورنر هرتسوگ عذر خواهی کنم. اما مدتی است که این نوشته سر دلم ورم کرده بود. سامانتا چند وقت قبل از آنکه وارد دوران غیبت کبری شود روزی به من زنگ زد و با لحنی خیلی جدی گفت :»  مردم دارند ما را می خوانند، نوشته های ما روی مردم اثر می گذارد.»  سامانتا از چیزی می گفت که طیف و گستردگی مخاطب به همراه می آورد ، همان چیزی که ورنر هرتسوگ سهم مخاطب می داند.  برداشت مخاطب چیز ترسناکی است همان طور که  «اثر» گذاشتن چیز ترسناکی است- شما می شنوید که چند نوجوان بعد از دیدن فلان فیلم یک نفر را با اسلحه کشته اند  یا خودشان را از پشت بام پرت کرده اند-خوب این ترسناک است، نیست؟ من که هرچه بیشتر بهش فکر می کنم بیشتر می ترسم. برای آنکه اولا من اصولا آدم ترسویی هستم و دوم این که من آدم بی مسوولیتی ام. من نمی خواهم مسول هیچ چیز و هیچ کسی باشم.

برای همین هم دارم این یادداشت ضد ورنر هرتسوگانه را می نویسم. یعنی می روم بالای چهار پایه و نه مثل یک هنرمند که مثل یک سبزی فروش که توی بلندگو برقی داد می کشد هندوانه …کیلویی ..تومن ( بلندگویش هم هر ازگاهی بوق می کشد) همین جا اعلام می کنم که من به تمام اصول اخلاقی ایمان دارم ( نمی گویم عمل می کنم، اما ایمان دارم)- وارد بحث نسبی بودن اخلاق نشوید . من هم می دونم که در جاهایی از قطب جنوب اسکیموها تعارف کردن زنشان را به میهمان کاری اخلاقی می دانند- منظورم همان اصولی است که همه می دانیم. همه شنیده ایم و با آن بزرگ شده ایم. همان ها که در تمام دوران و همه ی فرهنگ ها و مذاهب  به زبانهای مختلف تکرار شده است. پیروان بودا به آن «سیلا «یا پنج اصل اخلاقی می گویند : دزدی مکن؛ دروغ مگو، قتل نکن، زنا نکن و شرب خمر نکن. سیلا ها به اندازه ی عمر بشر قدمت دارد . اگر در نوشته های من ، رویه ی دیگری از این اصول می بینید این به معنی تایید و تبلیغ و ترویج آن نیست. همان طور که اگر کسی در مورد قتل فیلمی بسازد معنی اش این نیست که  مردم باید از فردا همدیگر را بکشند. توجه کنید که تصویر کردن یک پدیده با تایید کردن آن یکی نیست.